محمدعلي اختري

شناخت هر ملتی با مطالعه تاریخ آن ملت میسر است و استمرار هر جامعه‌ای با پذیرش قواعدی كه قانون نامیده می‌شود امكان‌پذیر می‌باشد. در میان رشته‌های گوناگون تاریخ، تاریخ حقوق اهمیت خاصی دارد تاریخی كه زندگی قضایی ملتی را نشان دهد درجه اول اهمیت را دارد. از جامعه‌های اولیه پیش از آریائیان در فلات ایران تا دولت شهرهای كوچك یونان باستان و امپراطوری‌های بزرگ روم، چین و شاهنشاهی ایران همگی نیازمند وجود قواعدی برای برقراری نظم، تعیین حقوق و تكالیف افراد جامعه بودند نامی كه كشور عزیز ما دارد واژه‌ای است كه شعبه‌ای از اقوام موسوم به هند و اروپایی پس از ورود به این كشور بر آن نهاده‌اند ـ بنا به اختلاف اقوال اولین مكانی كه این اقوام در پهنه فلات ایران وارد شدند محلی به نام ایران ویچ و یا ایران ویژه بود. كه بنا به گفته كتاب دینی اوستا در آن جا ده ماه زمستان بوده و دو ماه تابستان، پیش از ورود آریائیان به این خطه چه در داخل ایران و چه در همسایگی آن اقوامی ساكن بوده‌اند كه از خود تمدنی داشته‌اند. مردمان آریایی پس از ورود خود به محل جدید علاوه بر آداب و رسوم ابتدایی خود با اقتباس از عادات و تأسیسات حقوقی و اجتماعی اقوام داخل ایران و خارج از فلات ایران ـ مقرراتی جهت استمرار زندگی اجتماعی خود به وجود آورده‌اند كه این عادات و رسوم و طرز حكومت تا رسیدن به دوره تاریخی معمول و رایج بوده است ایرانی‌های آریایی همچون مادی‌ها ـ پارسی‌ها ـ پارتی‌ها ـ سكاها هر یك خود به تقسیماتی منقسم می‌شوند ـ اولین واحد اجتماعی ایرانی خانواده بود كه آنها را نافه NAFFH می‌نامیدند، مركز خانواده را نمانا یا نمان اصطلاح كرده‌اند كه این لفظ هنوز در واژه خانمان به جای مانده است.

مفهوم قانون در عصر هخامنشی